Nee, doe die man maar niet, laat die maar zitten…
anders hebben wij er straks weer last mee.
Terwijl mijn wenkbrauwen de haargrens bereiken
kijk ik vragend naar de verzorgende.
‘Eh… ja, meneer is seksueel ontremd.
Dus je moet hem niet aanraken of masseren,
want dan wek je het alleen maar op.
Bovendien kan hij niet praten.
Alsof daarmee alles gezegd is…
Voor ik iets kan zeggen, word ik aan mijn arm meegetrokken.
Meneer kijkt ons teleurgesteld na.
Ik probeer nog uit te leggen hoe ik
ernaar kijk, maar vergeefse moeite.
Zij kent de bewoners, en ik ben tenslotte maar te gast.
PUNT. Voor haar dan. Maar niet voor mij…
In gedachten zet ik meneer op mijn lijstje: bewoners die
juist nog een bezoek verdienen. Omdat ze zogenaamd geen
baat hebben bij aanraking of massage, omdat ze seksueel ontremd zijn,
niet meer kunnen praten of agressief worden.
Ik sluit ik niemand uit! Nooit!
Later die dag schuif ik een krukje bij zijn rolstoel.
Hij kijkt me aan. Ik noem hem bij zijn naam,
geef een hand en stel me rustig voor.
Hij lacht vriendelijk naar me.
Ik leg mijn andere hand op de zijne.
We zitten zo een poosje in stilte…
Af en toe strijk ik rustig over zijn arm,
vertel iets over het weer, maak een compliment
over zijn kleding etc.
Gewoon verbinden via alledaagse dingen.
Dan vraag ik of ik zijn hoofd mag aanraken.
Hij knikt. Ik ga schuin achter hem staan,
Ik leg één hand op zijn schouder en strijk met
de andere vanaf zijn voorhoofd over het hoofd
naar zijn rug.
Een eerste strijking die men als kind
van de ouders krijgt: liefdevol, geruststellend.
Verbindend en bevestigend.
De ene hand blijft op de schouder,
als vast ankerpunt van aanwezigheid.
De andere hand strijkt.
Een rustige cadans, steeds weer herhaald.
Plots hoor ik een fluistering:
Samen…samen…samen…
Een traan glijdt over zijn wang
SAMEN…SAMEN…SAMEN…
De mantra klinkt steeds luider
Hij begint te wiegen in zijn rolstoel
SAMEN…SAMEN…SAMEN…
galmt zijn stem over de afdeling.
Zijn tranen stromen nu rijkelijk, de mijne ook…
Mijn hand blijft strijken in het ritme van zijn woorden.
SAMEN… voelen wat gevoeld mag worden.
SAMEN… voelen wat gevoeld moet worden.
SAMEN kan je niet alleen!
Rond ons staan zorgverleners met waterige ogen.
Wat ze zien?
Geen grijpende handen, niets ongepasts.
Geen seksueel ontremde man,
maar iemand die warmte en contact mist.
SAMEN kun je niet alleen!
Onder het label ‘seksueel ontremd gedrag’ zit vaak een schrijnend gebrek aan affectieve
aanraking. In 95% van de gevallen is dat zo. Voor de andere 5% bestaan sekswerkers –
die zeggen dat hun cliënten vooral behoefte hebben aan knuffelen, meer niet…
Mensen met breinschade kunnen hun wensen vaak niet goed meer duidelijk maken.
Hun gedrag kan misleiden. Het is aan ons om voorbij het etiket te kijken:
Achter het label ‘seksueel ontremd gedrag’ schuilt meestal één ding:
Een mens die warmte en affectief contact nodig heeft!
Klara van Zuijdam is specialist in aanraking en massage bij kwetsbare doelgroepen en werkt sinds de jaren negentig in de palliatieve zorg. Via Touch for Care deelt ze de helende kracht van liefdevolle, verbindende aanraking en aanwezig-zijn in de laatste levensfase.
